Küresel ısınma, iklim değişikliği, ozon tabakasının delinmesi, asit
yağmurlarının yağması vb. çevre sorunları olarak adlandırdığımız birçok problem
insanlığı her geçen gün artan bir şekilde tehdit ediyor. Yapılan tahminlere
göre gelecek 20 yıl içerisinde yaklaşık bir milyon hayvan ve bitki türünün dünya
ekosisteminden kaybolup gideceği belirtiliyor.
Bu gibi çevre problemlerinin çoğunun temelinde ise ormanların
yok olması yatıyor.
Çevremizde her an gördüğümüz bitkiler; görünümleri, renkleri
ve kokularının yanı sıra pek çok
özellikleri ile de insanlara fayda sağlarlar. Bitkilerin hayati
faydalarından biri de iklim üzerindedir. Eğer
bitkiler olmasaydı, yerküremizde yaratılan hassas denge
büyük ölçüde değişikliğe uğrayacaktı.
Bitkilerdeki terleme olayı, atmosferdeki su buharı dengesi açısından büyük bir önem taşır. Bitkiler sürekli olarak kökleriyle topraktan aldıkları suyu terleme yoluyla yapraklarından atmosfere vererek, adeta suyu topraktan havaya ileten su pompası gibi çalışırlar. Örneğin orta büyüklükte bir ağaç günde yaklaşık 500 litre, bir hektar orman ise 30 ton suyu terleme yolu ile atmosfere verir. Ağaç üzerinden hareket eden hava akımı, serinlemiş havayı ağaçsız bölgelere taşıyarak, çevrenin serinlemesine etkide bulunur. Yeşil alanlar ve ağaç topluluklarının alanı genişletildikçe de bu etkinin derecesi artar. Örneğin, odunsu bitkiler kuru havalarda bile havanın nemini sabit tutar. Yaprakların altıyla yer arasında güçlü bir mikro klima alanı oluşur. Gündüz etkili olan direkt güneş radyasyonundan, geceleri ve soğuk kış günlerinde yaşanan aşırı soğumalardan kaynaklanan olumsuz etkilenmelere karşı toprağın ve taban canlılarının korunmasını sağlar. İğne yapraklı bir orman, güneşten gelen enerjinin büyük bir kısmını “tepe çatısı” ile emer. Bunun % 61’i sıcaklık olarak tekrar atmosfere verilir.
Gölgelendirme ve bitkilerin terleme-buharlaşma işlemi, kentsel alanlarda doğal soğutma mekanizması görevi görür. Yeşil alanlar ve bitki örtüsü sıcaklıkları düşürücü etki oluşturur. Yapılan araştırmalara göre; çiçekli bitkiler olmasaydı dünyamız, özellikle de bazı tropikal bölgeler, daha kurak ve sıcak olacaktı. Chicago Üniversitesi’nden paleontolog C. Kevin Boyce ile iklim modellemecisi Jung-Eun Lee, çiçekli bitkilerin dünya iklimi üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduklarına dair bir araştırma yaptılar: Araştırmacılar, çiçekli bitkilerin olmadığı bir dünyayı canlandırabilmek amacıyla bir iklim modeli geliştirdiler; bitkilerin terleme miktarını %75 oranında düşürecek şekilde değişiklik yaptılar. Bu değişiklik yeryüzünde adeta bir kaosa neden oldu ve tüm dengeleri alt üst etti. Kimi yerler daha kurak, kimi yerler daha yağışlı hâle geldi. Örneğin Kuzey Amerika’daki yağış oranında %30-50 oranında düşüş oldu. Güney Amerika’nın tropik bölgelerinde çiçekli bitkilerin olmaması durumunda bölgedeki yağışlar 300 mm kadar azaldı. Doğu Amazon’da yağış mevsimi 3 ay kadar kısaldı.
Çevre koruma ya da daha geniş anlamıyla doğayı koruma, yüzyılımız insanının en önemli sorumluluklarından biri hâline geldi. Bu görev, canlıların hayat temelinin yok edilmesine karşı girişilmiş bir eylem niteliği taşıyor. Küresel ısınma sebebiyle önümüzdeki 50 yılda Akdeniz Havzası’nda sıcaklığın ortalama 5 ºC artacağı tahmin ediliyor. Çölleşmeye götürecek düzeyde etkileri olabilecek bu olumsuz gelişmeyi frenlemenin yegâne yöntemi, orman örtüsünü genişletmek ve geliştirmektir. Ormanlar olmasaydı, iklimde kavurucu sıcaklar, şiddetli fırtınalar, düzensiz yağışlar gibi anormal değişiklikler meydana gelecekti -ki son zamanlarda ülkemizde de görülen anormal hava değişimleri bunun en büyük göstergesidir
